VERWONDERING – Kees Hordijk over Ursula Neubauer

Verwondering.

Dat is het woord wat bij me op kwam nadat ik de expositie van Ursula Neubauer in WG Kunst had bekeken. En die verwondering was er bepaald niet direct bij binnenkomst. Ik kwam kijken op een moment dat de kunstenaar en de medewerkers van de galerie nog volop bezig waren met de inrichting van de expositie. Eigenlijk was ik te vroeg. En er was ook weinig gelegenheid de kunstenaar even te spreken over haar werk. Ik moest het doen met de eigen ogen en wat tekst hier en daar. Het is dus mogelijk dat ik haar werk niet altijd goed begrepen heb. Het zij zo. Een gemiddelde bezoeker moet het ook doen zonder de uitleg van de exposerende kunstenaar.

Verwondering dus, maar die pas gaandeweg bij de rondgang langs haar werk ontstond.

Je ziet grote vellen papier hangen waar weefsels op staan afgebeeld. Vaak in zwart wit, maar ook in blauw. Ik noem het maar weefsels bij gebrek aan een beter woord. Wel vermoed ik dat het verwijst naar groeisels in de natuur. Misschien omdat een aantal tekeningen duidelijk planten afbeelden. Herhaalde malen een zelfde plant. Een cactusachtige plant waarvan de bladen zich gehavend krommen naar de grond. Aan een wand hangen bladzijdes uit een kleurige brochure die het verhaal vertellen over wat ik in de galerie allemaal zie hangen en staan. Het verhaal gaat over een gebied in Namibie waar de van oorsprong levende bevolking het recht heeft gekregen om daar, in een afgesproken deel van het land, haar eigen inheemse eeuwenoude cultuur en leefwijze ongehinderd voort te zetten. Er wordt hen niets afgenomen en er wordt hen niets opgedrongen. De moderne samenleving blijft op afstand. De moderne samenleving die meestal zoveel vernietigt van die oude culturen. Maar hier dus niet.

Met het gevolg dat de inheemse bevolking haar oude leefstijl volledig heeft kunnen behouden.

Het laat een samenleving zien waarbij het onderscheid tussen mens en natuur verloren lijkt te gaan. Het is een in elkaar opgaan waarbij de harmonieuze samenleving voor beiden winst oplevert. Juist door de natuur haar gang te laten gaan en op een bescheiden wijze van wat die natuur geeft in leven te blijven.

De kunstenaar lijkt gefascineerd door deze harmonieuze wijze van samen leven tussen mens en natuur. Zoals die ooit in het paradijs heeft bestaan. En ook daar nog, in dat Afrikaanse reservaat. In haar werk zien we voorbeelden van de wijze waarop de natuur daar door de eeuwen heen zich heeft ontwikkeld en haar gang ook nu nog mag gaan. De plant die ze meerdere keren heeft afgebeeld blijkt duizend jaar oud te kunnen worden en leeft in een gebied waar het vrijwel nooit regent. Een wondertje dus.

Plantaardige weefsels die zich in bomen vestigen en daar massieve ronde behuizingen vormen. Mensgrote prachtig gekleurde vruchten die heel mooi maar ook heel giftig zijn.

Aan de wanden in de galerie zie ik deze vruchtsels, of moet ik zeggen wezens, getekend.

Niet altijd direct herkenbaar maar eenmaal thuis in die oerwereld, door de teksten aan de wand, weet je wat je ziet. En verbaas je je over die authentieke wereld waarin de menselijke hand niet ingrijpt maar deel uitmaakt van.

Even verderop hangt een lap textiel waarvan het weefsel half vergaan is. Je kijkt in het binnenste van de stof. Visueel geeft het een sterk beeld. Beter kun je haast niet tot uitdrukking brengen dat natuurlijke processen soms mooier zijn dan wat wij mensen maken.

Het is de verwondering over deze harmonieuze samenleving van mens en natuur die de kunstenaar tot haar werk gedreven heeft, lijkt me. Haar kunst is dienstbaar aan die natuur die toch altijd de menselijke hand overtreft, maar zij heeft een verbeelding geschapen die in de buurt komt van die wonderbaarlijke natuur en ernaar verwijst.

Ze lijkt totaal overrompeld door wat die natuur aan zeggingskracht – of moet ik zeggen verbeeldingskracht – heeft en lijkt een kniebuiging te maken voor het wonder wat de natuur ons biedt. Ze heeft haar kunst schatplichtig gemaakt aan een schoonheid die de menselijke maat overstijgt. En dat is misschien wel het grootste compliment wat je haar kunt geven.

Kees Hordijk