Kunst van : Pedro Kastelijns, Sophie Stiller, Lois Dalou, Erik Bindervoet, Ludwig Volbeda
TRANSFORMER of IK BEN ALLES
Een verwarrende titel voor het project dat de komende drie weken in WG Kunst gehouden wordt. Vijf kunstenaars zijn uitgenodigd kunst te maken waarin tekst en beeld in het kader van de boekenweek gecombineerd worden. Iets wat ze toch al doen, beide disciplines combineren. Daarom zijn ze uitgenodigd. De kunst van het woord en de kunst van het beeld.
Wanneer ik de dag voor de opening de galerie binnen wandel tref ik ze alle vijf druk in de weer met de laatste werkzaamheden.
Ik merk al snel dat het bekijken van deze expositie meer tijd kost dan gewoonlijk.
Je bekijkt een beeld sneller dan dat je een tekst leest. Toch moet je beiden doen om het werk voldoende te kunnen begrijpen. Tekst en beeld vullen elkaar aan. Maken elkaar begrijpelijk.
Toen ik van te voren de titel van het project las gaf me dat gelijk een onprettig gevoel. IK BEN ALLES. Wat een verwaandheid klinkt daar in door. Wat een misplaatst zelfvertrouwen. Grootheidsdenken en zelfoverschatting. Puur narcisme. Als je er langer over na gaat denken komen er andere gedachten in je op. Varianten die een andere uitleg aan die woorden geven. zoals : ik ben een onderdeel van alles, of : ik ben net als ieder ander mens. Bescheidener varianten zogezegd. Vervolgens bedacht ik dat kunstenaars ook in verlegenheid worden gebracht door die slogan IK BEN ALLES. Want wie durft dat over zichzelf te zeggen ?
Wanneer ik de zaal binnen kom zie ik hoe de titel van de boekenweek inderdaad voor de kunstenaars lastig is geweest. Hoe ze geworsteld hebben met deze opdracht. Hoe moeilijk het is om daar werk bij te maken. Ik zie drie manieren waarop het dilemma is opgelost. Sommigen kiezen voor een beperking. Ze gaan niet over ALLES iets zeggen of laten zien. Ze beperken zich tot een overzichtelijk aantal. Lois Dalou maakt 50 kleine tekeningen die op een rij hangen. Vlak naast elkaar. Haaks op de muur ernaast evenzoveel titels die bij de tekeningetjes horen. Ik vat onmiddellijk liefde op voor deze reeks van alledaagse belevenissen uit het leven van een gewoon mens. We leven mee met de dingen die ze tegen komt en die haar overkomen. Dierenleed en plantenleven, onnozele verdrietigheden en kleine geluksmomenten. Een caleidoscoop van het gewone menselijke bestaan. In de titels vind je de humor en de zelfrelativering terug die we allen kennen over onze kleine beslommeringen.
Ik ben dan wel niet ALLES maar er is best veel in mijn gewone leven.
Als je binnen komt in de galerie loop je tegen een wand aan die gevuld is met kleurige portretten. In kleurpotlood. Werk van Erik Bindervoet. Het zijn voornamelijk mannen die zich van hun waardigheid of belangrijkheid bewust zijn. Ze ogen trots of kijken neerbuigend naar de kijker. Maar je ziet veel meer dan dat. Je ziet bij anderen ook achterdocht in hun ogen of spot. Sommigen zijn in functie en hebben een uniform aan. Dat levert bijbehorende gevoelens op. En daar kan ook angst bij zitten of verwarring. Eigenlijk zie je het hele spectrum van menselijke gevoelens aan je voorbij gaan wanneer je langs de rijen loopt. Al moet ik zeggen dat de klemtoon wel ligt op angst of hoogmoed. Is dat niet de uitleg van Bindervoet die voor hem hoort bij IK BEN ALLES ? Als je dat denkt over jezelf overschat je jezelf. Of je wordt heel angstig omdat je weet dat je die uitspraak niet waar kunt maken.
Aan de achterwand is haast geen plekje vrij gebleven. De hele wand is beplakt met A-4 tjes waarop een tekening staat van een vuist of er staat een = teken op of een + teken.
Het is niet eenvoudig om te raden wat de kunstenaar, Pedro Kastelijns, hier heeft willen uitbeelden. Zit er een route in de volgorde van de vellen papier ? Voor mij beeldt het goed de verwarring uit die de titel van het project veroorzaakt. IK BEN ALLES is een uitspraak die verwarring sticht. Het gevolg is dat je niet meer weet wie of wat je eigenlijk bent. Het wordt een optellen en aftrekken, plus tekens en is-gelijk tekens. Alsof je jezelf in onderdelen uiteen rafelt en gaat tellen wat er overblijft aan eigens en echts, aan goed en aan kwaad. In de hoek ernaast staat een zootje planken, rommelig en van verschillend formaat. Met hier en daar de kleur groen die ook op de tekeningen aan de wand regelmatig terugkeert. Dat is misschien wat IK BEN ALLES kan veroorzaken. Dat je helemaal niet meer weet wie je bent.
In het midden van de zaal staan een aantal stoelen en ook aan de wand erachter hangen er een paar. Werk van Sophie Stiller. Zelfgemaakte stoelen of bewerkt met verf en gekraste teksten. Telkens terugkerend zijn de namen van psychofarmaca. Medicijnen die ons in het gareel moeten houden wanneer gekte of angst dreigt toe te slaan. Hier zien we nog weer een andere reactie op de titel van het project. Als het niet lukt om ALLES TE KUNNEN dreigt er angst en gekte. Want je schiet tekort, je voldoet niet aan de eisen. Je kunt proberen die angst te bestrijden met alcohol of met geloof in een god zoals we op een stoel lezen. Ook liefde kan dan troostend zijn. Maar de lege flesjes bier overheersen in deze installatie.
We komen bij de laatste kunstenaar aan. Ludwig Volbeda. Een kleine wand met tekeningetjes. Zo zacht van tint dat je goed moet kijken om ze te zien. Maar hoe fijn en precies zijn ze gemaakt. Op een stoel drie schriften, mooi gebonden. Ik ga op een kruk zitten en lees de verhalen die er in geschreven staan. Bizarre verhalen. Verhalen waarin fantasieën werkelijkheid lijken te worden. Dode dingen gaan leven en mensen kunnen vliegen. Hier is die ALLESKUNNER geen narcist die druipt van zelfliefde. Of iemand die zich aan de realiteit vastklampt en zo de almacht ontloopt. Ook niet diegene die zichzelf verliest in eindeloze pogingen aan die almacht te voldoen en daardoor totaal in verwarring raakt. De weg naar krankzinnigheid wordt evenmin bewandeld. Hier probeert iemand zoals een kind de overgang van werkelijkheid naar fantasie spelenderwijs te maken. Alsof ze tot een zelfde wereld behoren. Een wereld waarin alles kan. Niet uit vermeende grootheid maar in die wonderlijke ruimte die onze verbeelding kan scheppen. Een ruimte waarin alles mogelijk is.
Vijf kunstenaars die allen gepoogd hebben een onmogelijke opdracht op een menselijke manier op te lossen. Of in ieder geval ermee om te gaan. En dat is verrassend. Dat ieder een uitweg vond om de opdracht uit te voeren. Ieder op zijn eigen wijze. Door er mee aan de gang te gaan en het onmogelijke te vertalen naar een uitwerking waarin vooral de gevolgen zichtbaar worden van zo’n moeilijke opdracht. Hoe ieder gepoogd heeft vanuit zijn persoon te laten zien wat IK BEN ALLES met je doet.
Kees Hordijk
Geef een reactie