Kees Hordijk over BINNENsteBUITEN toekomst

DE KUNST GAAT NAAR  BUITEN

Voor de tweede keer gaat de kunst dit voorjaar een tijdje buiten wonen. Om zich van dichtbij te laten bewonderen door voorbijgangers die zich over het WG terrein haasten. Hopelijk staan ze even stil bij deze uitbarsting van originaliteit. Dat is in ieder geval wat mijzelf overkomt wanneer ik langs de kastjes loop. Je verbaast je over de inventiviteit die zich voor je ogen afspeelt, kastje na kastje. Installaties zijn het, in het klein. Dat wel. Aangepast aan de behuizing. Maar daarom niet minder boeiend. Wat heerlijk om als kunstenaar zo te kunnen spelen in die kleine kamertjes. Ware ensceneringen zijn het. Kleine geschiedenissen die zich laten raden. Of niet natuurlijk. Dan sta je voor een kastje en je vraagt je af waar je naar kijkt. Welk tafereel zich voor je ogen afspeelt. Of is het misschien een drama ? De kastjes spreken kennelijk tot de verbeelding. Zowel voor de maker als voor de kijker, die er met zijn eigen fantasie invulling aan mag geven. Misschien niet zo gek als je bedenkt dat het eigenlijk kleine theatertjes zijn, waar een voorstelling gaande is. De vierkante ruimte is alleen veel kleiner dan een echt toneel maar voor de rest is het hetzelfde. Het prikkelt de kunstenaars tot een enscenering, tot een verhaal. En wij kijkers geven er onze eigen invulling aan.

Weer is de keuze moeilijk. Welke zal ik gaan beschrijven ? Er zijn weer 50 kastjes. Ik kan het in etappes doen. Net als vorig jaar. Elke keer een stuk of 8 kastjes beschrijven. Geheel naar eigen keuze want hoe moet je anders je keuze bepalen ? De creativiteit spat haast uit elk kastje naar buiten. Kiezen is moeilijk. Ik begin maar weer bij WG Kunst. Daar zie ik er al heel wat staan.

Vlak voor de galerie kijk ik in een kastje waarin een samen zijn wordt getoond van het houten onderstuk van een naaimachine. Het plankje waar de machine op gekanteld kan worden is er uit gehaald en ligt ervoor, met een flinke klodder slagroom erop. Zo ziet het er tenminste uit. Verder twee zeepjes die bescheiden in het toneel zijn opgenomen. Het is een raadsel wat ik kennelijk op moet lossen, denk ik. Ik moet raden wat hier wordt uitgebeeld, maar ik kan er geen touw aan vast knopen, al vind ik de samenstelling een ware vondst. Het meest verhelderend is nog de tekst die erin geschreven staat. “I made it and my friends made it too.” Tegenstrijdiger kan haast niet, maar op een of andere manier doet het heel sympathiek aan. Alsof vriendschap belangrijker is dan de waarheid. En misschien is dat ook wel zo. Het verband tussen slagroom – of is het scheerzeep ? – en het onderstuk van een naaimachine is volstrekt onduidelijk maar dat maakt het samen zijn misschien wel des te overtuigender. Als er geen logica voor het samen zijn is moet het wel de onderlinge vriendschap zijn die hen heeft samen gebracht. En wat is er waardevoller dan dat ? Wat wordt kunst dan een spelen met vaste zekerheden en betekenissen. Misschien vooral om ons te ontregelen want wat raken we in de war als totaal niet bij elkaar horende dingen ineens zo prettig samen lijken te zijn. De constellatie lijkt een verre echo van het werk van Marcel Duchamps met zijn absurdistische objecten. Een zekere spot met de heilige kunst ontbreekt bij hem niet. En bij H F van Steensel, de maakster van dit arrangement, is die spot ook niet ver weg.

Om de hoek zie ik een kast met een bekende inhoud. Dat wil zeggen : ik herken de hand die hier bezig is geweest. David de Visser. Vorig jaar toonde hij die verschoten rietschoot die nog enigszins in het platte vlak lag. Nu heeft hij een heel bouwwerk in zijn kastje weten te plaatsen. Een soort van fabrieksgebouw. De bouwpalen steken er aan alle kanten uit. Het is een en al afbraak en vergane glorie. Wellicht de prijs van een oorlog. Het beeld is inmiddels vertrouwd door de foto’s uit Ukraine van kapot geschoten gebouwen waar de oorspronkelijke grandeur soms nog aan af te zien is. Ook schiet de naam van Anselm Kiefer me weer te binnen waar het werk van de Visser me aan doet denken, vorig jaar en nu weer. Dezelfde troosteloze toestand van gebouwen in verval. Misschien wel de neergang van de westerse cultuur verbeeldend.

Nu ik het toch over gebouwen heb. De schuilhut van Casper ter Heerdt is ook het overdenken waard. Alles in het wit uitgevoerd. Een boompje met een uitkijkhut op een paal ernaast en een trap die naar de hut voert. Een raampje geeft uitzicht maar ook inkijk. En daar zit een verraderlijk element in. Wie of wat wordt hier bekeken ? Een uitkijkhut is een plek van waaruit je gluurt naar de omgeving en zelf verborgen blijft. Hier wordt de hut zelf het object van observatie. De kijker bekeken. De rollen zijn omgedraaid. Wie zit er in die hut ? Kom maar eens naar buiten. Dan kunnen we je zien. Laten we de rollen maar eens omdraaien. De gluurder begluurd.

Carla Rump heeft een intrigerend beeld gemaakt. Het lijken twee onderste helften van een man waarbij er een omgekeerd op de ander is geplaatst. Alles in hout uitgevoerd. Er tussen in een krans van houten latten. Het is onduidelijk wat hier wordt uitgebeeld maar ik vind het wel fascinerend. Later lees ik de tekst die online bij het beeld is gevoegd. Die helpt me niet erg om te begrijpen wat ik zie. Maar het beeld is zonder die uitleg de aandacht ruimschoots waard.

Femke van Heerikhuizen maakte een “vogel van de toekomst”. Die spreekt mij onmiddellijk aan. Stilistisch verantwoord en toch onmiddellijk herkenbaar. Opgebouwd uit een metalen spiraal en met een houten neus lijkt het absoluut op een moderne vogel maar tegelijk op een handig keukenapparaat waarmee je iets kunt schillen of bewerken.

Misschien wel het aanzien van de toekomstige hulpmiddelen in de moderne keuken. Het streelt het oog terwijl je bezig bent slagroom te kloppen.

Hanneke Dikboom speelt met de verbeelding die we allemaal kennen. Wanneer we als kind  – ouder geworden doen we het helaas niet meer  – op onze rug naar de hemel kijken en de wolken langzaam voor bij zien gaan. En op hun tocht langs de hemel zien we ze van vorm veranderen. Vormen die ons doen denken aan allerlei dieren of mensen of dingen. Zo onuitputtelijk zijn de mogelijkheden voor onze fantasie wanneer er vage vormen langs de hemel gaan. Het is dan alsof we zelf in die fantasiewereld worden opgenomen. We komen een beetje van de aarde los zoals het liggende figuurtje dat kennelijk graag wil.

Zoals er vorig veel werken met aardewerk waren gemaakt zie ik er nu veel in hout uitgevoerd.

Junya Sato is ook met hout bezig geweest. Vierkante houten latten kruisen elkaar op allerlei manieren en vormen zo een houten skelet. Op de kopse kanten is er telkens een piepklein schilderijtje geplaatst waarop een dier is afgebeeld. Eerst dacht ik dat het foto’s waren maar nee, het zijn toch geschilderde portretjes. Het spreekt me aan. De combinatie van dat blank houten skelet en de kleine dierenportretjes. Naar de achtergrond van dit werk moet ik gissen.

“Where the wild things grow”. Zo heet het werk van Carolien Wissing. Het is een installatie die ook tot hevig nadenken leidt want de betekenis en het verband is niet direct duidelijk.Een glazen kas herbergt een en ander. Een piepklein schilderijtje en een aantal dode insecten. Sommigen, voorin de kast, groot en opvallend. Anderen klein en in een doorzichtig plastic doosje opgeborgen. Onder het glazen huis zie je van boven af een doorsnee van een verdieping in een huis. Je ziet de gang, een terras, een trap naar boven, etc. Het is intrigerend en leidt ook weer tot nadenken over wat we hier zien. Alsof je een aantal willekeurige objecten bij elkaar ziet maar totaal niet begrijpt waarom ze bij elkaar zijn. Totdat je het geheim ontdekt en de samenhang der dingen glashelder wordt. Zo ver ben ik daar voor die vitrine niet gekomen maar wie weet….valt het kwartje vannacht in mijn slaap nog !

En oh ja ! Hieronder de plattegrond van BINNENsteBUITEN waarop de plekken van de besproken kunstwerken te vinden zijn. Wordt vervolgd!

Kees Hordijk