DE WAARHEID

 

10 dagen hebben ze zich in galerie WG Kunst opgesloten. 8 kunstenaars van verschillende disciplines. Om met elkaar een zoektocht te ondernemen naar “De Waarheid”. Een zoektocht waarin ze met elkaar op reis gaan. Maar van tevoren niet weten waar ze terecht zullen komen.

Het eindresultaat van deze gezamenlijke zoektocht hangt sinds zaterdag in de galerie. Een voorlopig eindpunt want het proces van waarheidsvinding gaat altijd door. De waarheid is kennelijk niet zo makkelijk te vinden. Ze verbergt zich graag.

Verscheidene malen ben ik de afgelopen dagen door de galerie gelopen en heb geconstateerd dat het ook voor de kijker niet eenvoudig is in het getoonde werk de waarheid te achterhalen. Misschien moet de conclusie wel zijn dat de waarheid niet bestaat. En als de waarheid toch wordt verkondigd wees dan op je hoede. Want als er al ergens een beetje waarheid bestaat dan verbergt zij zich en is ze gecompliceerd. Ze schreeuwt nooit van de daken.

Midden in de galerie zie ik een wand die haaks op de muur staat. In zwarte letters lees ik het woord “Waarheid’ erop geschreven. Talloze malen. En de letters staan steeds meer door elkaar heen. Hoe vaker het woord “Waarheid” geschreven staat hoe minder leesbaar het is geworden. Op het laatst zie je alleen nog een brij van zwarte vlekken. Dat blijft er kennelijk over van “De Waarheid” wanneer die te vaak verkondigd wordt.

Het valt me op dat ik nergens een naam van een kunstenaar onder een werk zie staan. Vermoedelijk hebben ze besloten dat al het werk van hen samen is, en niet herleidbaar tot een afzonderlijk kunstenaar. Waar een groepsproces al toe kan leiden. Op de wand zie ik stroken bruin pakpapier waarop gepoogd wordt “De Waarheid” te definieren. In woorden te vangen. Soms poetisch, dan weer vlijmscherp cirkelen de woorden om “wat waarheid is” heen. Pogen het te vangen maar dat lukt nooit helemaal. Op de grond liggen talloze schotels met bekende spreuken erop geschreven die over “De Waarheid” gaan zoals die door de eeuwen heen werd gezien. Ze doen inmiddels een beetje oubollig aan.

Op een wand herken ik het gezicht van Peter R. de Vries. Opeens wordt het thema van waarheidsvinding heel actueel. Iemand die bleef zoeken naar “De Waarheid” ook al was er al lang een leugen die voor waarheid werd gehouden. Maar zelfs hij roept twijfels op. Zijn voorletters vormen de afkorting van “public relations”. Ook hij wist de media te bespelen. Zodat je je vertwijfelt afvraagt wie “De Waarheid” eigenlijk nog spreekt.

 

Langzaam maar zeker voel ik hoe er bij het rondgaan in deze expositie een soort van machteloosheid getoond wordt wanneer het erom gaat “De Waarheid” in beeld te brengen.

Aan een wand zie ik een reeks waterverven hangen die heel dun geschilderd zijn. Alsof de verf aan het verdwijnen is. Een vrouw zit gebogen over een papier. Haar hand heeft een pen vast. Maar er komt geen beeld op papier. De hand ligt stil. Alsof er niets te tekenen valt.

Het zelfde bij een paar tekeningen ernaast. Heel groot zijn ze en heel precies getekend. Heel mooi ook. Maar de hand ligt stil, er verschijnt geen voorstelling op het papier.

Machteloosheid kan als die lang duurt omslaan in een soort van galgenhumor. Als we het dan toch niet weten wat waarheid is laten we er dan maar de draak mee steken. Nietzsche verschijnt in een filmpje op een klein scherm in een hoek van de galerie. Een bos bloemen op zijn hoofd. Even later galoppeert er een paard langs. Het paard hangt verderop in een paar aquarellen ook aan de wand. Het is het paard van Nietzsche aan wie hij voortaan alle wijsheid toedicht.

Als je deze expositie na bezichtiging verlaat lijkt “Waarheid” inmiddels een verdacht begrip te zijn geworden. Hoedt je voor “De Waarheid” !  Wat misschien overblijft als positieve variant is het woord “waarachtig”. Waarheid bestaat niet ook al wordt het overal gepredikt.

Waarachtig bestaat wel. De innerlijke houding die je kunt aannemen tegenover jezelf en tegenover de wereld.

Bij het weg gaan vallen me pas de uitgebloeide pioenrozen op die her en der in de galerie staan opgesteld. Een mooier symbool voor de teloorgang van “De Waarheid” is haast niet denkbaar. “De Waarheid” bestaat niet. Laat haar dus maar sterven.

Waarheidsvinding is er wel, pogingen daartoe althans. En waarachtigheid ook, al is het moeilijk te meten.

 

Ik lees dat er in het najaar nog een publicatie volgt over het projekt “De Waarheid”.

Dat lijkt me een goed idee. Al was het alleen maar om het begrip “De Waarheid” voorgoed ten grave te dragen.

 

Kees Hordijk